دستگاه لیزر دایود یکی از دستگاه‌های گران قیمت در بین تجهیزات پزشکی به حساب می‌آید. مخصوصا در بازار ایران و با بالا رفتن قیمت دلار هزینه خرید، نگه‌داری و تعمیر این دستگاه بالا رفته است. به همین دلیل طول عمر لیزر بار اهمیت بالایی برای خریداران دارد. کیفیت کار دستگاه لیزر دایود به مرور زمان و با هر بار استفاده کمتر می‌شود و در نهایت از کار می‌افتد. در این میان عوامل بسیاری هستند که در طول عمر لیزر بار تاثیر می‌گذارند. این مقاله سعی کرده است که خوانندگان را با این عوامل آشنا کند تا از خسارت‌های بی‌خود در امان باشند.
طول عمر لیزر بار
به مدت زمانی که بتوان از لیزر بار استفاده مفید کرد طول عمر لیزر بار گفته می‌شود. دستگاه لیزر دایود باید بتواند فرکانس و توان ثابتی را در طول عمر خود فراهم کند. اما ایجاد چنین سیستمی کار آسانی نیست. دایودها بسیار آسیب‌پذیر هستند. شرایط و عوامل بسیار زیادی وجود دارند که باعث تخریب این دستگاه‌ها می‌شوند. در نتیجه طول عمر لیزر بار کاهش می‌یابد.
دلایل کاهش طول عمر لیزر بار
کاربران دستگاه لیزر دایود باید از عواملی که باعث صدمه رساندن به دستگاه‌شان می‌شوند دوری کنند. برای این کار باید با استفاده صحیح لیزر و روش‌های محافظتی آشنا شوند. دایودهای لیزر در این دستگاه‌ها در معرض آسیب‌های ناشی از مکانیسم‌های الکترونیکی، حرارتی و توان هستند. ما در زیر برخی از مکانیسم‌های آسیب متداول مربوط به عملکرد لیزر بار را مورد بحث قرار می دهیم. دلایل کاهش طول عمر لیزر بار عبارتند از:
-
مکانیسم‌های الکترونیکی
یکی از دلایل کاهش طول عمر لیزر بار مکانیسم‌های الکترونیکی هستند. معمولا آسیب‌های ناشی از مکانیسم‌های الکترونیکی وقتی خود را نشان می‌دهند که دیگر کار از کار گذشته باشد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم که قبل از صدمه دیدن لیزر دایود پیشگیری‌های لازم انجام شود. این پیشگیری‌ها برای جلوگیری از کاهش طول عمر لیزر بار عبارتند از:
-
تخلیه الکترواستاتیکی
تخلیه الکترواستاتیکی نقش بزرگی در زمینه کاهش طول عمر لیزر بار بازی می‌کند. این اتفاق بین دستگاه لیزر دایود و شخص بیمار اتفاق می‌افتد. دلیل اصلی آن عبور ناگهانی جریان الکتریکی ناشی از اختلاف پتانسیل بین دو جسم می‌باشد. در نتیجه آسیب بسیار جدی به دستگاه وارد می‌شود. جهت جلوگیری از این اتفاق الزامی است که در حین کار با لیزر دیود دستگاه روی زمین قرار داده شود. همچنین پزشکان می‌توانند دستگاه لیزر خود را بر روی میز‌های مخصوصی که با هدف حفظ دستگاه ساخته شده‌اند قرار دهند.
-
تغییرات الکتریکی سریع
لیزر بار دایود نسبت به تغییرات الکتریکی سریع فوق‌العاده حساس می‌باشد. به همین دلیل باید تمام نکات رعایت شوند تا از چنین اتفاق‌هایی جلوگیری کنند. توصیه‌ای که ما در این مقاله برای این کار پیشنهاد می‌کنیم استفاده کردن از محافظ‌های برقی (مانند استبلایزر و یو پی اس) است. این روش می‌تواند به محافظت در برابر تغییرات الکتریکی کمک کند. در نتیجه طول عمر لیزر بار افزایش می‌یابد.
-
قطع ناگهانی برق دستگاه
از دیگر دلایل کاهش طول عمر لیزر بار در بین مکانیسم‌های الکتریکی قطع ناگهانی برق دستگاه است. این کار آسیب شدیدی به دستگاه وارد می‌کند. اپراتور دستگاه باید دقت کند تا به طور ناگهانی دستگاه را خاموش نکند. توصیه می‌کنیم ابتدا جریان منبع تغذیه آرام آرام کاهش داده شود و سپس بر روی صفر آورده شود. پس حتما حین روشن و خاموش کردن دستگاه باید به جریان منبع تغذیه دقت کرد.
-
استفاده از ایزولاتورهای سیگنال
در بسیاری از مواقع برق شهری دارای ولتاژ‌های غیر استاندارد است. در این مواقع استفاده از ایزولاتورهای سیگنال از خسارت‌های ناشی از ولتاژ بیش از حد و نویزهای محیطی جلوگیری می‌کند. این خسارت خارج از کنترل پزشک یا اپراتور است.
-
تنظیمات دستگاه لیزر
پارامترهای بسیاری در تنظیمات دستگاه لیزر وجود دارند. اگر این تنظیمات به درستی تنظیم نشوند می‌توانند از دلایل صدمه دیدن لیزر بار باشند. این پارامترها عبارتند از:
-
حداکثر توان خروجی
بر روی تمامی دستگاه‌های دایود حداکثر توان خروجی نوشته شده است. ولی توصیه می‌کنیم پزشکانی که از این دستگاه‌ها استفاده می‌کنند تنظیمات دستگاه را بر روی حداکثر توان خروجی قرار ندهند. زیرا این کار می‌تواند از جملع دلایل کاهش طول عمر لیزر بار باشد.
-
تغییرات دما
تقریبا تمامی دستگاه‌های لیزر به تغییرات دما حساس هستند. در واقع به ازای هر 10 درجه سانتی‌گراد افزایش دما، طول عمر لیزر بار به نصف کاهش می‌یابد. نوسانات دمای محیط باعث تغییر نوسانات دمای دستگاه لیزر نیز می‌شوند. همچنین اگر دستگاه به درستی تنظیم نشده باشد کار با آن باعث گرم شدش می‌شود. توصیه می‌شود دمای مناسب رعایت شود و دمای کار بسیار پایین‌تر از حداکثر میزان تعیین شده باشد.
معمولا توصیه می‌شود لیزر در محدوده 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد قرار بگیرد. زیرا با افزایش دما جریان آستانه نیز افزایش می‌یابد. در نتیجه احتمال اینکه جریان آستانه‌ای که برای دستگاه تعیین شده است بالاتر برود افزایش می‌یابد. همین امر می‌تواند به تنهایی آسیب جدی به دستگاه وارد کند.
-
استفاده از یک دایود مناسب
یکی از دلایل کاهش طول عمر لیزر بار عدم استفاده از یک دایود مناسب است. برای اینکه دستگاه در حین کار آسیب نبیند باید دستگاهی متناسب با نیاز خریداری کرد. پس توصیه می‌کنیم ابتدا هدف خود را از خرید لیزر دایود مشخص کنید. چرا که اگر دستگاه مناسب نیاز پزشک نباشد مجبور خواهد بود شرایط استفاده از دستگاه را تغییر دهد. مثلا از حداکثر توان دستگاه استفاده کند. این کار به تنهایی طول عمر لیزر بار را کاهش می‌دهد. در نتیجه در مدت زمان بسیار کم دستگاه آسیب جدی دیده و از کار می‌افتد.
-
نصب صحیح لیزر
پس از انتخاب دستگاه لیزر و خرید آن نوبت به نصب و راه‌اندازی آن می‌رسد. حتما نصب و راه‌اندازی آن باید توسط یک مهندس متخصص انجام شود. چرا که لیزر ارزان قیمت نیست و قطعا هزینه زیادی بابت خرید آن پرداخت خواهد شد. اگر خطایی در نصب یا تنظیمات حین نصب آن رخ دهد قطعا طول عمر لیزر بار کاهش می‌یابد. به عنوان مثال برای اکثر دستگاه‌های لیزر تنظیم درجه حرارت لازم می‌باشد. اگر این تنظیمات به درستی صورت نگیرند آن‌گاه آسیب جدی دستگاه را تهدید خواهد کرد.
نکات کلی در مورد طول عمر لیزر بار
با توجه به تمامی مطالب گفته شده یک سری ترفندها وجود دارند که طول عمر بار را افزایش می‌دهند. توصیه می‌شود که در کنار تمامی نکات گفته شده در این مقاله نکات زیر نیز جدی گرفته شوند. در این صورت دستگاه عمر مفیدی خواهد داشت و پزشکان و کلینیک‌داران از خرج‌های اضافی در امان خواهند بود. این نکات عبارتند از:
- مایع خنک کننده لیزر ماهی یک مرتبه باید پر شود. همچنین بهتر است در هر ۳ تا ۶ ماه یک بار به طور کلی عوض شود.
- دقت شود که مایع خنک کننده دستگاه حتما آب دوبار تقطیر باشد.
- بهتر است هر ماه یک بار فن و هواکش لیزر گردگیری شود. برای این کار می‌توان از جارو برقی استفاده کرد.
- سعی شود که دمای اتاقی که دستگاه لیزر در آن روشن است کمتر از ۲۴ درجه سانتی‌گراد باشد.
- از کولر آبی در اتاق لیزر استفاده نشود. کولر آبی طول عمر دستگاه لیزر دیود را به شدت کاهش می‌دهد.
- اگر احساس شد که مشکلی در دستگاه لیزر پیش آمده است حتما به یک مهندس متخصص رجوع شود.
- بیشتر از تعداد پالس‌هایی که برای هر سری توسط شرکت تعیین شده است استفاده نشود. این کار می‌تواند آسیب بسیار جدی به دستگاه وارد کند.